Blogs over geschiedenis

Regelmatig gaan we wat dieper in op een onderwerp. Het resultaat van die mini-onderzoeken is te lezen in deze blogs.

: Het gevaar van onweer en wat er tegen te doen
Het gevaar van onweer en wat er tegen te doen Vooral in de zomer kan het in Nederland flink onweren. Bliksem en harde wind richten vaak grote schade aan. De gevolgen van onweer en vooral blikseminslag zijn altijd desastreus geweest. Kerktorens, molens of vee in het veld liepen en lopen nog altijd gevaar. Tegenwoordig weten we wat onweer is en hoe we ons daartegen kunnen wapenen, maar dat is niet altijd zo geweest. Lees meer >>

: De geschiedenis van het Pietenpak
De geschiedenis van het Pietenpak Het Pietenpak, het kostuum van Zwarte Piet, kent een lange geschiedenis. Het is zelfs ouder dan de naam Zwarte Piet. Al voordat de knecht van de Sint een naam kreeg, droeg hij het Pietenpak zoals wij dat nu nog kennen: een pofbroek en jak met pofmouwen, een witte kraag en een muts met veer. Waar komt dat pak eigenlijk vandaan? Lees meer >>

: Zwarte Piet: de struikrover die een kaartspel bedacht
Zwarte Piet: de struikrover die een kaartspel bedacht In 1840 verscheen het boek De lotgevallen van Ferdinand Huyck, een bestseller geschreven door Jacob van Lennep. Het verhaal gaat over Ferdinand die na een reis door Italië op weg is naar huis en onderweg allerlei avonturen beleeft. In het vijfde hoofdstuk wordt hij bij Naarden overvallen door drie struikrovers, "de rooversbende van Zwarte Piet". Lees meer >>

: Lekker naar buiten! bezoek eens een openluchtmuseum
Lekker naar buiten! bezoek eens een openluchtmuseum Voor geschiedenisliefhebbers die ook van een frisse neus houden is een openluchtmuseum natuurlijk ideaal. In Nederland zijn er meer dan je denkt. Lees meer >>

: Online tentoonstellingen en andere aanraders
Online tentoonstellingen en andere aanraders Een bezoek aan een museum is door het corona-virus niet altijd (en niet voor iedereen) mogelijk. Gelukkig zijn er ook online tentoonstellingen en interessante websites. Daarom hier - naast de tips in de agenda - nog meer leuke sites met de links onderaan opgesomd. Lees meer >>

: De eerste vrouwelijke kiezer
De eerste vrouwelijke kiezer Een van de leuke kanten van historisch onderzoek is dat je onderweg allerlei interessante dingen tegenkomt. Gekke namen, rare feitjes, memorabele voorvallen, leuke foto's. In het Utrechts Nieuwsblad van zaterdag 14 juni 1913 kwam ik dit bericht tegen onder het kopje Gemengd Nieuws: Lees meer >>

: Slijterij Nieuw Engeland: een ansicht dateren met het telefoonboek
Slijterij Nieuw Engeland: een ansicht dateren met het telefoonboek
De naam van de Utrechtse buurt Nieuw Engeland is nog altijd met raadselen omgeven: tot nu toe is het onduidelijk hoe buurt aan zijn naam is gekomen. Tien jaar geleden kwam ik op internet een ansichtkaart tegen van Slijterij Nieuw Engeland die aan de Vleutenseweg (en dus in de buurt Nieuw Engeland) was gevestigd. Zou de buurt misschien naar die slijterij zijn genoemd omdat die heel bekend was? Of is het toch gewoon andersom, is de slijterij naar de buurt genoemd? Om die vraag te beantwoorden is het belangrijk te achterhalen in welk jaar de foto is genomen. Is dat voor of na dat de naam Nieuw Engeland gangbaar werd? Lees meer >>

: De Drentse tak van de familie Ubbena
De Drentse tak van de familie Ubbena Rond 1600 plaatste de familie Ubbena een watermolen in het Drentse riviertje de Hunze. Ongeveer 25 jaar later bouwde deze familie ook een groot huis bij die oude molen en zo onstonden er twee plaatsnamen die nu nog steeds bestaan: Oudemolen en Ubbena. Lees meer >>

: Het getijdeboekje van Lucia Heerma
Het getijdeboekje van Lucia Heerma Vanaf de dertiende eeuw werden er door boekateliers kleine getijdenboekjes gemaakt. In deze boekjes stonden psalmen, gebeden, verhalen en een kalender van het kerkelijk jaar. Zo wist de eigenaar van zo'n boekje van elke dag welke heilige zijn naamdag had, welke kerkelijke feestdag het was of welk gebed gebeden moest worden. Vandaar de naam getijdenboekje, het boekje hielp de tijd bij te houden. Zulke getijdenboekjes werden soms rijk versierd met randversieringen en miniaturen en waren een kostbaar bezit.
Museum Het Catharijneconvent in Utrecht heeft verschillende getijdenboekjes in de collectie. Een daarvan is het getijdenboekje van de familie Heerma. Het boekje dateert uit het laatste kwart van de vijftiende eeuw en is nu dus 500 jaar oud. Rond 1660 was het boekje het bezit van Lucia Heerma. Lees meer >>

: De Groningse Ubbena's
De Groningse Ubbena Bij het doen van historisch onderzoek is het soms nodig de geschiedenis van een familie in kaart te brengen. Een soort 'who-is-who' van de hoofdpersonen uit je onderzoek. In mijn geval is dat de Groningse tak van de familie Ubbena. Een familie die afkomstig was uit Oost-Friesland en die zich vanaf 1538 in Groningen heeft gevestigd. Lees meer >>

: Geschiedenis van aardbevingen in Nederland
Geschiedenis van aardbevingen in Nederland Vroeger leerde je op school dat aardbevingen in Nederland eigenlijk nooit voorkomen. Helaas is dat nu veranderd en zijn er in Groningen inmiddels meer dan 1400 bevingen geregistreerd. Lang werd beweerd dat dit niets met de gaswinning van doen had en het NOS-journaal opperde zelfs dat een strenge nachtvorst de oorzaak van een beving zou kunnen zijn. Kor Dwarshuis maakte een veelzeggende animatie met een historisch overzicht van de bevingen en de (ook nu nog) meewarige reacties daarop. Lees meer >>

: Vrouwengeschiedenis
Vrouwengeschiedenis Er is een nieuw onderdeel toegevoegd aan geschiedenisweb. Het zijn ruim 350 blogs geheel gewijd aan vrouwen in de geschiedenis. Niet alleen vrouwen in de Nederlandse geschiedenis, maar allerlei vrouwen die in het verleden op pad gingen, nieuwe dingen ontdekten, misstanden naar voren brachten of op een andere (soms akelige) manier een rol in de geschiedenis hebben gespeeld. Lees meer >>

: Zoetwatervis favoriet bij bewoners Doggerland
Zoetwatervis favoriet bij bewoners Doggerland Zo'n 8000 jaar geleden stond er vooral zoetwatervis op het menu van de jager-verzamelaars in 'Doggerland', het verdronken landschap tussen Nederland, Engeland en Denemarken. Dat concluderen Nederlandse archeologen op basis van isotopenonderzoek van prehistorische menselijke botresten uit de Noordzee. De ontdekking levert belangrijke aanwijzingen op over de bewoning van dit uitgestrekte verdronken landschap in de midden-steentijd (het Mesolithicum). Lees meer >>

: Vikingtekst in Utrecht
Vikingtekst in Utrecht Op het Domplein in Utrecht staat sinds 1936 een grote kei. Ik ben er zelf talloze keren langsgekomen zonder ooit te beseffen wat het eigenlijk is: de kei bevat een inscriptie van de Vikingkoning Harald en is versierd met fraaie Vikingmotieven uit het midden van de tiende eeuw. Lees meer >>

: Alida Withoos
Alida Withoos Al eeuwenlang hebben mensen kennis over bloemen en planten verzameld en vastgelegd. Met de opkomst van meer wetenschappelijke onderzoeksmethoden werd de plantkunde in de zeventiende eeuw een serieuze wetenschap: de botanie. Meer nog dan andere wetenschappen stond de botanie open voor vrouwen. Een van hen was Alida Withoos. Lees meer >>

: Annie Bos: Nederlands eerste filmster
Annie Bos: Nederlands eerste filmster Talloze meisjes lieten hun haar net zo knippen als dat van haar en ze was na de Eerste Wereldoorlog de meest gevraagde actrice van Nederland: Annie Bos. Hoewel ze diva werd genoemd gedroeg ze zich niet zo, ze deed bijvoorbeeld haar eigen stunts. Lees meer >>

: Herstel van Kasteel Schaesberg
Herstel van Kasteel Schaesberg Bij Landgraaf zijn de resten van Kasteel Schaesberg toegankelijk gemaakt voor het publiek. In de resten van het kasteel is een uitkijktoren gemaakt voor bezoekers. Maar er zijn grotere plannen... Lees meer >>

: Woordenboek van Nederlandse dialecten
Woordenboek van Nederlandse dialecten Is het nou 'Guus kom naar huus', 'Guus kom naar hoes', of 'Guus kom naar huis'? Dat verschilt nogal per regio van Nederland. Er is nu een plek om dit op te zoeken: de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND). Lees meer >>

: RemBench: grasduinen in Rembrandts erfenis
RemBench: grasduinen in Rembrandts erfenis Voor wie onderzoek wil doen naar Rembrandt of gewoon alles wil weten over de oude meester staat sinds deze maand RemBench online, een database die de gebruiker op slimme wijze de mogelijkheid geeft om te zoeken in bronnen en kunstwerken. Lees meer >>

: Ja, ik wil: Amsterdamse ondertrouwregisters
Ja, ik wil: Amsterdamse ondertrouwregisters De Amsterdamse ondertrouwregisters zijn uniek in hun soort. Deze registers beslaan ruim 230 jaar (1581-1811) en bieden zeer veel details over de aanstaande bruid en bruidegom: hun leeftijd, hun beroep, waar ze vandaan kwamen, of hun ouders nog leefden, et cetera. Met het project 'Ja, ik wil!' willen onderzoekers van de Universiteit Utrecht in samenwerking met Stadsarchief Amsterdam deze enorme hoeveelheid gegevens geschikt maken voor wetenschappelijk historisch onderzoek. Lees meer >>

: Het meisje van Yde
Het meisje van Yde In 1897 kregen in Yde (Noord-Drenthe) twee arbeiders die een ven aan het uitbaggeren waren de schrik van hun leven toen er opeens een hoofd uit het ven tevoorschijn kwam. Ze hadden een veenlijk gevonden, het veenlijk dat nu bekend staat als Het meisje van Yde. Lees meer >>

: Mechteld ten Ham, de laatste heks van Nederland
Mechteld ten Ham, de laatste heks van Nederland In het plaatsje 's-Heerenberg staat een beeld ter nagedachtenis aan Mechteld ten Ham. Vermoedelijk de laatste vrouw die in Nederland voor hekserij werd veroordeeld. Lees meer >>

: Doggerland
Doggerland Vissers die vanuit Zeeland op de Noordzee vissen, vinden met grote regelmaat grote botten in hun netten. Deze botten laten zien dat de bodem van de Noordzee in vroeger tijden een landschap vormde dat in niets lijkt op het huidige Nederland. Er zijn botten van mammoeten, olifanten, een sabeltandkat, lynxen, hyena's en nog veel meer dieren gevonden. Resten die eerder doen denken aan Afrika dan aan Europa. Lees meer >>

: Nova Zembla
Nova Zembla De heroïsche pooltochten van Scott en Amundsen en expedities van de Brit Shackleton zijn wereldberoemd. Het afzien van de ontdekkingsreizigers in het krakende poolijs levert spannende verhalen en boeiende films op. We zouden bijna vergeten dat er driehonderd jaar voor Shackleton al een Nederlandse expeditie richting Noordpool vertrok... Lees meer >>

: Verdronken dorpen en polders
Verdronken dorpen en polders De regering worstelt met de vraag of in Zeeland de Hedwigepolder wel of niet onder water gezet moet worden. De strijd tegen de zee speelt een grote rol in de Zeeuwse geschiedenis. Het teruggeven van land aan de zee maakt daar ook deel van uit. Zo blijkt uit het boek Orisant. Lees meer >>

: De meidagen van 1940
De meidagen van 1940 Begin mei vieren we in Nederland Bevrijdingsdag en herdenken we de doden die zijn gevallen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel minder aandacht is er voor die andere meidagen: vanaf 10 mei 1940. De Duitsers vielen Nederland binnen en bezetten het land. Wat betekende dat voor de inwoners van Nederland? Lees meer >>

: De Dame van Simpelveld
De Dame van Simpelveld In Nederland worden bij graafwerkzaamheden regelmatig bijzondere vondsten gedaan. Niet alleen oude voorwerpen komen naar boven maar ook historische begraafplaatsen worden gevonden. Zo'n bijzondere vondst van een vrouwengraf werd gedaan in 1930 bij het Limburgse Simpelveld. Lees meer >>

: Johanna Westerdijk: plantkundige en eerste vrouwelijke hoogleraar
Johanna Westerdijk: plantkundige en eerste vrouwelijke hoogleraar In 1904 werd het Centraalbureau voor Schimmelcultures (CBS) opgericht. Een groep plantkundigen (van het KNAW) had behoefte aan een onderzoeksinstituut voor schimmels en plantziekten en richtte daarom het bureau op. Drie jaar na de oprichting werd Johanna Westerdijk directrice van het bureau en het bijbehorende laboratorium. Lees meer >>

: Alexandrine Tinne, avontuurlijk fotografe
Alexandrine Tinne, avontuurlijk fotografe Het leven van Alexandrine Tinne (geboren in 1835) was avontuurlijk. Samen met haar moeder en haar tante reisde ze door Afrika om plaatsen te bezoeken die nog niet op de kaart stonden. Om deze reden werd ze wel ontdekkingsreizigster genoemd, maar dat was Alexandrine niet. Ze schreef bijvoorbeeld niet over haar reizen en zag zichzelf ook niet als ontdekker. Nieuwsgierig toerist is waarschijnlijk een betere omschrijving. Lees meer >>

: Midwintergebruiken
Midwintergebruiken Op de kortste dag van het jaar wordt door velen op het Noordelijk halfrond stilgestaan bij het terugkeren van de zon. Dit midwinterfeest (of Joel) wordt op verschillende plaatsen op een speciale manier gevierd.
Lees meer >>

: Getekende en geschreven dagboeken
Getekende en geschreven dagboeken Het Stadsarchief van Amsterdam heeft een uniek document online gezet. Het zijn de dagboektekeningen die Christiaan Andriessen tussen 1805 en 1808 maakte van zijn leven in Amsterdam. Lees meer >>

: Helderziende hulp bij een restauratie
Helderziende hulp bij een restauratie Helderzienden kunnen naar eigen zeggen contact leggen met gebeurtenissen en personen uit het verleden. Zijn ze daarmee ook bruikbaar als historische bron? Bij de restauratie van Kasteel Coevorden werd de proef op de som genomen. Lees meer >>

: Geesje Kwak
Geesje Kwak In het gerestaureerde Rijksmuseum is een mooie collectie werk van de schilder Breitner te zien. Een van die werken is het schilderij 'Meisje in witte kimono'. Het maakt deel uit van een hele serie schilderijen van meisjes in kimono. Het afgebeelde meisje is steeds Geesje Kwak. Lees meer >>

: Koninginnedag
Koninginnedag Op 30 april viert Nederland weer Koninginnedag. Een gewoonte die nog niet zo heel lang bestaat. Het is een traditie die in de negentiende eeuw werd 'uitgevonden'.
Lees meer >>

: Elly Strassburger: ster van het circustheater
Elly Strassburger: ster van het circustheater Het Circustheater in Scheveningen wordt tegenwoordig voor musicals gebruikt maar het werd, zoals de naam al zegt, oorspronkelijk gebouwd voor het circus. Van 1941 tot 1961 werd het theater elke zomer gebruikt door het circus Strassburger. Een van de bekendste artiesten uit die tijd was Elly Strassburger. Lees meer >>

: Vrouwen in de VOC
Vrouwen in de VOC Vierhonderd jaar geleden werd de VOC opgericht. In dienst van deze grote handelsorganisatie maakten vele matrozen hun reis over de wereldzeeën. Ruim een miljoen mensen zijn aan boord van een VOC-schip naar Azië gevaren. Lees meer >>

: Beroemd door porselein, Titia Bergsma
Beroemd door porselein, Titia Bergsma Ze was Nederlands, had rood haar, een rode halsketting en een parapluutje en staat in meer dan 500 varianten afgebeeld op Japans porselein. Toch is Titia Bergsma hier vrijwel onbekend. Hoe kwam deze vrouw op het Japans porselein terecht? Lees meer >>

: Pasen en chocola
Pasen en chocola Zo rond de Pasen liggen de winkels weer lekker vol met allerlei Paas-tractaties van chocola: paashazen, paaskippen en vooral heel veel eieren. Nederland kent een vrij lange traditie van chocola maken die begon rond 1700. Lees meer >>

: Historische badplaatsen
Historische badplaatsen In Nederland zijn een aantal plaatsen al lange tijd in trek als badplaats. Sommige dorpen zijn nog steeds op toeristen gericht, andere ontwikkelden zich tot kunstenaarskolonie met een geheel eigen stijl. Lees meer >>

: Rondhangende Romeinen
Rondhangende Romeinen De noordgrens van het Romeinse Rijk liep ooit dwars door Nederland. Langs die grens waren verschillende forten en wachttorens geplaatst om deze grens te bewaken. De meeste resten van deze grens zijn bovengronds verdwenen, maar onder de grond is nog van alles te vinden. Lees meer >>

: Schaatsen
Schaatsen Ook wanneer er geen natuurijs is kun je van alles aan de weet komen over schaatsen. In Nederland zijn er verschillende schaatsmusea. Een van deze musea is een on-linemuseum. Lees meer >>

: Het verhaal van Bontekoe
Het verhaal van Bontekoe In 1646 verscheen een reisverhaal dat in 2007, in een iets andere vorm, verfilmd werd: De Scheepsjongens van Bontekoe. Deze film is gebaseerd op het kinderboek van Johan Fabricius, die op zijn beurt zijn verhaal baseerde op het reisjournaal van Willem Bontekoe uit 1646. Waarom sprak dit verhaal zo tot de verbeelding? Lees meer >>

: Sinterklaas
Sinterklaas Hij is al weer aangekomen in Nederland: Sinterklaas.
Al eeuwen lang wordt zijn feest gevierd in Nederland. Maar waarom eigenlijk? En waar komen gebruiken als de chocoladeletter en de kadootjes vandaan? Lees meer >>

: Watertorens
Watertorens Halverwege de negentiende eeuw zijn in Nederland veel watertorens gebouwd. In totaal hebben er ruim 600 torens dienst gedaan. Ze waren nodig om het waterleidingnet dat op de toren was aangesloten onder druk te houden. Destijds waren pompen nog niet sterk genoeg om dat te doen. Lees meer >>

: Feesten voor de doden
Feesten voor de doden Aan het eind van oktober en begin van november worden Allerheiligen, Allerzielen, Samhain en Halloween 'gevierd'. Vier gedenkdagen die bedoeld zijn om de doden te gedenken of de start van een nieuw jaar te vieren. Deze gedenkdagen horen in heel verschillende religies thuis. Lees meer >>

: Drank, drinken en drankbestrijders
Drank, drinken en drankbestrijders Voordat er in Nederland een goede drinkwatervoorziening was, was het verstandiger om geen water uit de pomp te drinken. Vaak was dit water besmet met allerlei ziekten zoals cholera. Het drinken van alcoholhoudende dranken was in die tijd gek genoeg gezonder. Lees meer >>

: Een blik op de kaart
Een blik op de kaart Landkaarten en globes worden al eeuwen gebruikt voor verschillende doelen. Soms om een reis uit te stippelen, soms voor het vastleggen van grenzen.
Bijna iedereen kijkt op een oude kaart eerst naar zijn eigen woonplaats. En dat is steeds meer ook digitaal mogelijk. Lees meer >>

: Sporen van Vikingen
Sporen van Vikingen Sven Gaffelbaard, Thorstein de Rode of Harald Schoonhaar: het lijken wel namen uit Asterix en Obelix. Maar het zijn echte namen van beroemde Vikingen. Dit volk uit het Noorden, daarom ook wel de Noormannen genoemd, trok in de Middeleeuwen langs de rivieren Europa in. Daarbij lieten ze op allerlei plaatsen hun sporen na. Zo werd in Engeland aan het begin van 2007 een spectaculaire Vikingschat gevonden. Kun je zo'n schat ook in Nederland aantreffen? Lees meer >>

: De planten volgens Linnaeus
De planten volgens Linnaeus Op een aantal plaatsen in Nederland zijn sporen te vinden van Linnaeus, een Zweeds plantkundige. Linnaeus promoveerde in 1735 aan de Universiteit van Harderwijk op het proefschrift Systema Naturae waarin hij een heel nieuw systeem voor de indeling van planten, dieren en mineralen presenteerde. Het onderzoek naar de natuur kreeg hierdoor een enorme impuls. Lees meer >>

: Verdwenen kastelen
Verdwenen kastelen Vierentwintig jaar geleden had een groepje onderzoekers de moed opgegeven ooit nog de resten van Kasteel Hulckesteijn te vinden. Vermoedelijk is het ooit onder water verdwenen in de Veluwse randmeren. Totdat amateur-archeoloog Cor Schipper Google Earth ontdekte... Lees meer >>

: Jan van der Heyden
Jan van der Heyden In het Rijksmuseum was in 2007 de tentoonstelling Brand! te zien. Deze ging over de zeventiende eeuwse uitvinder en kunstschilder Jan van der Heyden.
Lees meer >>

online Het Haags Historisch Museum maakte een podcast over het avontuurlijke leven van Alexine Tinne (1835-1869). Deze Haagse dame werd wereldberoemd als ontdekkingsreiziger en was een belangrijke pionier in de begintijd van de fotografie in Nederland. De podcastserie bestaat uit drie delen.
Te zien tot 01-09-2024 in heel Nederland.

Lees ook het blog over Alexine Tinne, avontuurlijk fotografe

: Boektip

(Advertentie)

Kijk ook eens naar dit boek op de site van bol.com:

Een bloedstollend verhaal over muiterij, waanzin en een strijd op leven en dood