Vrouwengeschiedenis per week
Week 45
1 november 2004 - 7 november 2004
Fata Morgana
Voor informatie over de wereld om hen heen waren Europeanen
eeuwenlang afhankelijk van de informatie die reizigers uit verre
oorden mee terugbrachten. Reisverhalen van pelgrims en
handelsreizigers waren veel geraadpleegde bronnen voor
informatie. Uit die verhalen ontstond een (vaak) vertekend beeld
van de echte buitenwereld.
Zo'n vertekend beeld bestond ook
van de Arabische wereld. In de Middeleeuwen was het Nabije
Oosten gevaarlijk en zondig (het viel immers buiten de
christelijke beschaving). In de negentiende eeuw ontstond een
veel positiever en romantischer beeld. Vooral schilderijen en
literatuur over het mysterieuze en sprookjesachtige Oosten
hadden een grote invloed op Europa. Over deze invloed, die het
Oriëntalisme wordt genoemd, is in het Noordbrabants Museum de
tentoonstelling Fata Morgana te zien (zie de link onderaan de tekst).
De rol van vrouwen in
het Oriëntalisme is bijzonder, hoewel nog niet veel
onderzocht. Op veel Oriëntalistische schilderijen zijn
Oosterse vrouwen wulpse dames of slavinnen (met een mooi woord odalisque genoemd), die de hele
dag luierend in de Harem vertoeven. Maar deze vrouwen hadden ook
macht, met hun schoonheid, mysterieuze aantrekkingskracht en
verleidingskunsten zouden ze elke man de baas kunnen zijn (denk
bijvoorbeeld aan Mata Hari en Fatale Vrouwen). Aan de andere
kant heeft het Oriëntalisme ook altijd het beeld van de wrede
arabier in stand gehouden: de medogenloze, slavenhoudende en
dictatoriale man die met harde hand zijn land bestuurt.
Dit
beeld stak deze week weer even de kop op toen in Amsterdam de
volkomen zinloze moord op Theo van Gogh plaatvond.
Meer lezen:
Meer over de tentoonstelling Fata Morgana in het Noordbrabants Museum
Meer over Mata Hari in onze dossiers
Meer over fatale vrouwen
Meer over Edward Saïd die een boek over Oriëntalisme in de verhouding tussen Oost en West schreef
Site met veel voorbeelden van Oriëntalistische schilderkunst
Meer blogs over vrouwengeschiedenis
: Vijf aanraders op bol.com
• 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis vertelt de verhalen van 1001 boeiende vrouwen, samengesteld door Els Kloek• Femina. Een nieuwe geschiedenis van de Middeleeuwen (via de vrouwen die daaruit zijn geschrapt) door Janina Ramirez
• De hoogste tijd. Een eeuw vrouwenkiesrecht, hoe en door wie kwam dat tot stand?
• De heks van Limbricht, door Susan Smit over een eigenzinnige vrouw die in 1674 van hekserij beschuldigd werd
• Herinneringen van Aletta Jacobs, een strijdbare vrouw in haar eigen woorden
