Alessandra Giliani: middeleeuwse anatome
Dit stukje zou eigenlijk gaan over Alessandra Giliani, een middeleeuwse anatome uit Italië. Zij overleed op 26 maart 1326.
Alessandra was de assistente van Mondino de Luzzi, een befaamd Italiaans anatoom die in 1316 een anatomieboek schreef. Als diens assistente bekwaamde Alessandra zich in het onderzoek naar bloedvaten. Ze injecteerde als een van de eerste onderzoekers kleurstof in bloedvaten om zo het vatenstelstel in kaart te brengen.
In Bologna is een plaquette in de San Pietro-kerk te vinden waarop Alessandra wordt geëerd door Otto Angenius, waarschijnlijk haar verloofde. Kort na haar dood zou Otto zelf ook zijn overleden van verdriet.
Maar..... is dit allemaal wel waar? In de bundel Van Dhuoda tot Aletta. Het eeuwenoude spanningsveld tussen vrouwelijkheid en geleerdheid staat deze voetnoot over Alessandra:
Er is dus twijfel of Alessandra ooit wetenschapper was en of zij bestaan heeft. Het kan maar zo zijn dat zij is 'uitgevonden' aan het begin van de achttiende eeuw. Toen woedde er een discussie aan de universiteiten over het al dan niet toekennen van het doctoraat aan vrouwen. Argument van de universiteit was onder andere dat vrouwen deze titel nog nooit eerder hadden behaald.
Twee broers, de juristen Machiavelli, publiceerden daarop lijsten van vrouwelijke wetenschappers die wel titels zouden hebben bezeten. Een van de vrouwen die in hun werk voor het eerst genoemd wordt, is Alessandra Giliani. Het lijkt er verdacht veel op dat zij is 'uitgevonden' om als argument te dienen in het debat over de toegang van vrouwen tot het onderwijs. En daarmee speelt ze alsnog een rol in de vrouwengeschiedenis, zij het een andere dan ik dacht toen ik aan dit stukje begon.
Meer weten?
De pagina's over Alessandra's 'uitvinding' kun je vinden in Google Books
Biografie van Alessandra op de Amerikaanse vrouwengeschiedenissite
De engelse Wikipedia over Alessandra