Vrouwengeschiedenis per week
Week 49
30 november 2009 - 6 december 2009
Jeanne 'de Leugenaarster' Valkenburg
In oktober verscheen
een boek met een intrigerende titel: Jeanne de Leugenaarster. Adriana Valkenburg: hoerenmadam, verraadster, femme fatale. Het is geschreven door journalist Bart Middelburg. Het boek gaat over de in 1894 geboren Adriana Valkenburg, die zich in de jaren twintig als prostituee en hoerenmadam in Amsterdam vestigde. Volgens ons een goed cadeau-idee...
De uitgever van het boek meldt daarover:
Adriana Valkenburg was in alle opzichten een femme fatale: mannen vielen bij bosjes voor haar, en daar heeft ze haar leven lang behendig misbruik van gemaakt.
Rond 1920 vestigde ze zich in Amsterdam als prostituee en hoerenmadam. In de decadente jaren twintig en de crisisjaren dertig groeide Valkenburg uit tot een van de kopstukken van de Amsterdamse onderwereld, waar zij, vanwege haar extreme onbetrouwbaarheid, de bijnaam ‘Jeanne de Leugenaarster’ kreeg. Bij de politie stond ze te boek als ‘het gevaarlijkste wijf’ van Amsterdam.
Jeanne Valkenburg was geen antisemiet; ze had ruim tien jaar een relatie met de Joodse zakenman Jacob Acohen. Nadat Acohen in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers was gedeporteerd en vermoord, werd ze niettemin tipgeefster van het beruchte bureau Joodsche Zaken, dat op Joodse onderduikers jaagde. Met de Duitse chef van Joodsche Zaken, Otto Kempin, kreeg ze zelfs een verhouding.
Door Valkenburgs toedoen zijn tientallen Joden in vernietigingskampen vermoord. In de officiële geschiedschrijving komt ze echter niet voor. Na de oorlog kwam ze in één cel te zitten met Ans van Dijk en Betje Wery: de drie grootste landverraadsters bijeen op een paar vierkante meter. Valkenburg werd ter dood veroordeeld, maar de doodstraf werd gegratieerd in levenslang; na haar vrijlating in 1960 verstopte ze zich in Putte op de Nederlands-Belgische grens. Ze overleed in 1968.
De Amsterdamse politiecommissaris Hindrik Voordewind vertelt in 1949 over Jeanne Valkenburg: ‘Talloze mannen en hun huisgezinnen heeft zij in het ongeluk gestort. Zij was in haar goede dagen bepaald een schoonheid: groot en blond, een heel knap gezicht en een houding als een koningin. Zij had een ijzersterk lichaam. Talloze malen werd zij stomdronken naar het bureau Stadhouderskade gesleept, waartegen zij zich als een polderjongen placht te verzetten, zodat een gedeelte van haar kleding soms totaal verloren ging. Had zij haar roes in de cel dan uitgeslapen, dan moesten er dikwijls eerst wat kleren van huis worden gehaald, want in haar onderbroek kon zij bezwaarlijk de straat weer worden opgestuurd, ofschoon zij zelf daartegen niet het minste bezwaar zou hebben gehad. ’s Middags kon men haar, weer geheel opgetuigd, zien rijden in haar prachtige Hudson en niemand vermoedde, dat die “dame” daar achter het stuur de meest beruchte prostituee van heel Amsterdam was. Kapitalen heeft dit wijf verdiend, zowel met haar nachthuizen als met berovingen en chantage.’
Meer weten?
Radio-interview met schrijver Bart Middelburg
Meer over het boek in Trouw
Meer blogs over vrouwengeschiedenis
: Vijf aanraders op bol.com
• 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis vertelt de verhalen van 1001 boeiende vrouwen, samengesteld door Els Kloek• Femina. Een nieuwe geschiedenis van de Middeleeuwen (via de vrouwen die daaruit zijn geschrapt) door Janina Ramirez
• De hoogste tijd. Een eeuw vrouwenkiesrecht, hoe en door wie kwam dat tot stand?
• De heks van Limbricht, door Susan Smit over een eigenzinnige vrouw die in 1674 van hekserij beschuldigd werd
• Herinneringen van Aletta Jacobs, een strijdbare vrouw in haar eigen woorden
